Türkiye’nin kurucu ortaklarından olduğu ve TENMAK tarafından temsil edilen SESAME’deki Türk Yumuşak X-Işını Fotoelektron Spektroskopisi (TXPES) Demet Hattı Projesi, önemli bir aşamayı başarıyla tamamladı. Türkiye’nin ve aynı zamanda bir SESAME üyesi devletin inşa ettiği ilk sinkrotron demet hattı olan TXPES, başarıyla devreye alınarak ilk sinkrotron ışığı elde edildi.
Bu proje ile ülkemizde ilk kez, dünyanın sayılı laboratuvarlarının sahip olduğu kabiliyet ve hassasiyette bir analiz altyapısı hayata geçirilmiştir. TXPES demet hattı; kimya, fizik, malzeme bilimi, havacılık, uzay sanayi, nükleer bilimler, elektrik ve makine mühendisliği, tıp ve eczacılık gibi alanlarda çalışan geniş bir araştırmacı kitlesine hizmet etmek üzere tasarlanmıştır. Kataliz, yüzey bilimi, ince filmler, enerji malzemeleri, fotovoltaikler, yarı iletkenler, nanomalzemeler, kompozitler, seramikler, polimerler, metaller, biyomalzemeler, optoelektronik ve sensörlerle ilgili araştırmalarda ülkemizde hiçbir laboratuvarda yapılamayan hassasiyette yapısal analiz, kalite kontrol, bozunma/hasar tespiti ve ürün geliştirme çalışmaları yapılabilecektir.
Projenin liderliğini Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) üstlenmektedir. Deney istasyonu (XPS/ARPES sistemi) Bilkent Üniversitesi ve Koç Üniversitesi tarafından tasarlanırken, sisteme foton taşıyan optik sistem (demet hattı) Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı (TARLA) tarafından geliştirilmiş ve üretilmiştir. Bu yönüyle proje, Türk araştırma ekosisteminde bir ilk olma özelliği taşımakta ve Türkiye’nin bilimsel-teknolojik altyapısının güçlenmesinde örnek bir iş birliği modeli oluşturmaktadır.
Ayrıca, SESAME ile yapılan anlaşma gereği TXPES demet hattının toplam kullanım zamanının %50’si Türk araştırmacılara ayrılmış olup, kalan süre için de Türk bilim insanlarının başvuru hakkı bulunmaktadır.
